تاثیر نوع و میزان کود آهن برعملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه گندم دوروم و نان

چکیده در بسیاری از کشورها از جمله ایران، گندم غذای اصلی مردم را تشکیل می دهد. بنابراین، کیفیت دانه ی گندم در کنار افزایش کمیت آن، از لحاظ سلامت افراد جامعه، اهمیت زیادی دارد. آهن یک نقش مهم در عملکرد و کیفیت گیاه به عهده دارد. بنابراین، این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر میزان محلول پاشی آهن بر روی عملکرد و کیفیت گندم نان و دوروم صورت گرفت. این مطالعه در دو سال زراعی 1389 و90 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار صورت گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم (پیشتاز، گندم نان) و (لاین 5-10-85-d، گندم دوروم) و سه منبع کودی نانو اکسیدآهن (یک و دو در هزار)، کلات آهن ( دو و چهار در هزار) و سولفات آهن ( دو و چهار در هزار) و شاهد (عدم محلول پاشی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. محلول پاشی آهن در دو مرحله ساقه رفتن و گلدهی اعمال شد. پارامترهای ارتفاع گیاه، طول سنبله، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، شاخص برداشت، آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز، درصد پروتئین و کربوهیدرات دانه، محتوای آهن دانه و محتوای کلروفیلa ، b، کل، نسبت a به b و کارتنوئید برگ اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول پاشی آهن بر صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. در اثر محلول پاشی سولفات آهن با غلظت 4 در هزار تعداد سنبله درمترمربع، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد کربوهیدرات دانه نسبت به شاهد افزایش یافت. کود سولفات آهن همچنین باعث افزایش 2/29 و 23 درصدی عملکرد دانه و شاخص برداشت نسبت به شاهد شد. کود نانو اکسیدآهن علاوه بر افزایش عملکرد و اجزای عملکرد دانه باعث افزایش محتوای کلروفیلa، b، کل، نسبت a به b، درصدپروتئین دانه و غلظت آهن دانه شد. محتوای پروتئین دانه تحت نانو اکسیدآهن یک در هزار و شاهد به ترتیب 05/18 و 55/11 درصد بود. کود کلات آهن در مقایسه با نانو اکسیدآهن و سولفات آهن تاثیر کمتری در پارامتر های مورد ارزیابی داشت. همه منابع کودی باعث افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز شدند. در حالی که، آنها اثر معنی داری بر آنزیم پراکسیداز نداشتند. یک همبستگی مثبتی بین تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد پروتئین و کربوهیدرات دانه، محتوای آهن دانه و فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز با محلول پاشی آهن وجود داشت. محلول پاشی آهن اثر بیشتری روی عملکرد دانه، شاخص برداشت و محتوای کلروفیلa، b، نسبت a به b گندم نان در مقایسه با گندم دوروم داشت. درحالی که، کاربرد کود آهن پروتئین دانه، محتوای آهن دانه و درصد کربوهیدرات دانه گندم دوروم را بیشتر از گندم نان افزایش داد. نتایج نشان داد محلول پاشی یک در هزار کود نانواکسیدآهن درصد پروتئین دانه، محتوای کلروفیلa، b، کل، نسبت a به b، محتوای آهن دانه، درصد کربوهیدرات دانه و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز، عملکرد و اجزای عملکرد گندم را افزایش داد. بنابراین کود نانواکسیدآهن با این مقدار برای تولید گندم در این ناحیه و نواحی مشابه پیشنهاد می شود.